61 lat temu

      „Mount Everest do roku 1865 nosił nazwę Szczyt XV, nadaną przez Indyjską Służbę Topograficzną. W roku 1865 na cześć walijskiego geodety i kartografa sir George'a Everesta, który zainicjował prace nad mapą Indii, nadano szczytowi nazwę Mount Everest^.

Po tybetańsku nosi nazwę Czomolungma (ཇོ་མོ་གླང་མ, Wylie: Jo mo glang ma, ZWPY: Qomolangma), czyli Bogini Matka Śniegu lub Bogini Matka Ziemia, po nepalsku Sagarmatha, czyli Czoło Nieba, zaś w języku chińskim 珠穆朗玛峰 Zhūmùlǎngmǎ Fēng. Często jest nazywany również Dachem Świata.

Jako początek długiej historii podboju Mount Everestu można przyjąć rok 1904, w którym sir Francis Younghusband otrzymał od Dalajlamy zgodę na pierwszą brytyjską wyprawę w Himalaje. W 1913 John Noel w przebraniu mnicha buddyjskiego przemierzył Tybet, badając możliwości dotarcia pod szczyt Everestu, został jednak zdemaskowany i musiał opuścić płaskowyż.

W 1921 wyruszyła pierwsza wyprawa brytyjska w składzie: Charles Kenneth Howard-Bury (kierownik), George Leigh Mallory, Guy Henry Bullock, Alexander Wollaston, Harold Raeburn, Alexander Mitchell Kellas (umarł podczas wyprawy na atak serca), Alexander Heron, Edward Wheeler, Henry T. Morshead. Wyprawa badała potencjalne drogi wejścia na szczyt, w jej trakcie zdobyto liczącą 6990 m n.p.m. Chang La

1922 – ruszyła druga wyprawa brytyjska w składzie: Charles Granville Bruce (kierownik), G. Mallory, George I. Finch, T.G. Longstaff, Strutt, Crawford, H.T. Morshead, Geoffrey Bruce, J.B. Noel, Wakefield, T.M. Somervell, Morris, E.F. Norton, Tejbir Bura, Dasno oraz dziewięciu lokalnych tragarzy - pomocników. Siedmiu Szerpów zginęło w lawinie. Osiągnięto wysokość 8326 m n.p.m.

1924 – trzecia wyprawa brytyjska – Charles Granville Bruce (kierownik), Edward Felix Norton, G.L. Mallory, H. Somervell, Odell, Andrew Comyn Irvine, Beetham, Hazard, G. Bruce, Narbu Jishee, Lhakpa Chedi, Hingston (lekarz), J. Noel (dokumentacja). Generał Charles Bruce zachorował na malarię – kierownictwo przejął E.F. Norton. Baza w dolinie Rongbuk. W ataku szczytowym zginęli George Mallory, Andrew Irvine oraz dwaj Szerpowie. Wyprawa dotarła najprawdopodobniej do wysokości około 8600 m. (W maju 1999 roku amerykański himalaista Conrad Anker odnalazł na wysokości 8230 m n.p.m. nieopodal szczytu ekwipunek i zwłoki George'a Mallory'ego. Nie znaleziono dowodów na potwierdzenie hipotezy, iż on i Irvine byli pierwszym zdobywcami i zginęli w zejściu ze szczytu).

• 1933 – kolejna wyprawa brytyjska – Hugh Ruttledge (kierownik), Wyn Harris, Wager, 12 tragarzy, Norton, Frank S. Smythe, Eric E. Shipton. Osiągnięto 8572 m
• 1935 – wyprawa brytyjska – Eric E. Shipton (kierownik)
• 1936 – wyprawa brytyjska – Hugh Ruttledge (kierownik)
• 1938 – wyprawa brytyjska – Harold W. Tilman (kierownik), osiągnięto wysokość 8326 m
• 1947 – Kanadyjczyk Earl L. Denman i dwóch Szerpów osiągnęli Chang La
• 1949 – Nepal otworzył granice dla zagranicznych wspinaczy
• 1950 – wyprawa brytyjsko-amerykańska pod kierownictwem Erica E. Shiptona pokonała Ice Fall (Lodospad Khumbu)
• 1951 – Duńczyk Klaus Bekker-Larsen i czterech Szerpów dotarli na Chang La
• 1952 – wyprawa szwajcarska – Edouard Wyss-Dunant (kierownik), Raymond Lambert i Szerpa Tenzing Norgay drogą od południa (z lodowca Khumbu) weszli na 8560 m
• 1952 – druga wyprawa szwajcarska – Gabriel Chevalley (kierownik), zginął Mingma Dorje. Osiągnięto 8100 m
• 1953 – wyprawa brytyjska prowadzona od strony Nepalu – John Hunt (kierownik), Nowozelandczyk Edmund Percival Hillary, Thomas Duncan Bourdillon, Charles R. Evans, Norgay Tenzing – Szerpa z Dardżylingu oraz 26 innych Szerpów.

29 maja 1953 Hillary i Tenzing stanęli na szczycie Everestu

• 1965 – Nawang Gombu, Szerpa, jako pierwszy wspinacz na świecie powtórnie zdobył szczyt Everestu (wejścia nr 11 i 17).
• maj 1975 – pierwsze wejścia kobiece – Junko Tabei z Japonii od południowego wschodu oraz Tybetanka Phantog od strony północnej
• 1978 – pierwsza Europejka na szczycie Everestu – Wanda Rutkiewicz
• 1980 – pierwsze zimowe wejście na szczyt Everestu (i pierwszy ośmiotysięcznik zdobyty zimą) – Leszek Cichy i Krzysztof Wielicki, kierownik wyprawy: Andrzej Zawada
• 2005 – pierwsze lądowanie na wierzchołku Everestu helikopterem Eurocopter AS 350 B3 Didier Delsalle
• 2008 – na szczyt dotarł Bahadur Sherchan, zostając najstarszym z dotychczasowych zdobywców (wejścia dokonał w wieku 76 lat)^.

W latach 1953–1969 na szczycie stanęło 21 wspinaczy. W latach siedemdziesiątych – ponad osiemdziesięciu, w latach osiemdziesiątych – prawie dwustu, w ostatniej dekadzie ubiegłego wieku – niemal tysiąc.

Według danych ze stycznia 1997 w sumie 391 ekspedycji próbowało wejścia na szczyt. 167 z nich osiągnęło wierzchołek. Sukcesem wspinaczkowym zakończyło się 56% spośród 214 ekspedycji wyruszających od strony Nepalu oraz tylko 26% spośród 176 wypraw atakujących górę od strony Tybetu. Do stycznia 1997 wierzchołek zdobyło 676 osób, w tym czasie zginęło 148 wspinaczy, w tym 50 Nepalczyków. Do końca roku 2008 około 3600 wspinaczy stanęło na szczycie, liczba ofiar sięga 210.

7 października 2000 Davorin Karnicar jako pierwszy człowiek zjechał z Mount Everestu na nartach.

Ze względu na bardzo duże zainteresowanie wyprawami na szczyt, rząd Nepalu planuje założenie sezonowego biura z lekarzami, meteorologami i dodatkowym personelem w bazie głównej u podnóża góry.

Polskie wejścia

16 października 1978 – Wanda Rutkiewicz zdobyła szczyt jako pierwsza Europejka i trzecia kobieta na świecie

17 lutego 1980 – Leszek Cichy i Krzysztof Wielicki, członkowie ekspedycji pod kierownictwem Andrzeja Zawady dokonali pierwszego zimowego wejścia na szczyt.

19 maja 1980 – Andrzej Czok i Jerzy Kukuczka wytyczyli nową drogę południowym filarem

24 maja 1989 – Eugeniusz Chrobak i Andrzej Marciniak

9 października 1993 – Maciej Berbeka

13 maja 1994 – Ryszard Pawłowski

12 maja 1995 – Ryszard Pawłowski (po raz drugi) i Piotr Pustelnik

18 maja 1999 – Jacek Masełko, Tadeusz Kudelski i Ryszard Pawłowski (po raz trzeci)

21 maja 2000 – Anna Czerwińska

5 czerwca 2005 – Marcin Miotk - pierwsze polskie wejście bez tlenu

18 maja 2006 – Janusz Adamski, Tomasz Kobielski, Bogusław Ogrodnik, Martyna Wojciechowska, Dariusz Załuski

15 maja 2007 – Marian Hudek

16 maja 2007 – Roman Dzida

18 maja 2007 – Robert Rozmus

22 maja 2008 – Sławomir Król

23 maja 2008 – Agnieszka Kiela-Pałys, Jarosław Hawrylewicz

21 maja 2009 – Anna Barańska - pierwsze polskie wejście kobiece od strony północnej

18 maja 2010 – Magdalena Prask i Zbigniew Bąk

23 maja 2010 – Anna Lichota

24 maja 2010 – Małgorzata Pierz-Pękała, Daniel Mizera

12 maja 2011 – Małgorzata Wątroba

20 maja 2011 – Ireneusz Szpot

20 maja 2012 – Ryszard Pawłowski (po raz czwarty)

25 maja 2012 – Wojciech Kukuczka, Robert Szymczak, Dariusz Załuski (po raz drugi)

22 maja 2013 - Małgorzata Wątroba (po raz drugi)

23 maja 2013 – Monika Witkowska, Piotr Cieszewski

24 maja 2014 - Zygmunt Berdychowski

25 maja 2014 - Iwona Zadarnowska”

                                                                                                                 (źródło – Wikipedia)

AZH