W krainie Faraonów
O wyprawie do Egiptu myśleliśmy już dawno. Nie interesowały nas kurorty nad Morzem Czerwonym – chcieliśmy zobaczyć zabytki starożytnego Egiptu. W 2010 roku już prawie byliśmy zdecydowani, ale … wybuchła Arabska Wiosna. Do tematu wróciliśmy dopiero po czternastu latach. Znaleźliśmy biuro, które oferowało program spełniający nasze oczekiwania. A że znajomi zainteresowani naszymi podróżami pytali nas gdzie się wybieramy to zebrała się nas grupa ośmiu osób z Kędzierzyna i tak siódmego listopada rano ruszyliśmy do Warszawy.
Dojazd do Warszawy jak i sam lot do Kairu niczym się specjalnie nie wyróżniły. W Kairze wylądowaliśmy o 22:30 czasu lokalnego. Odbiór bagaży i odprawy paszportowe trochę trwały, ale w końcu już po północy dotarliśmy do naszego hotelu w Gizie. W planach na następny dzień było zwiedzanie piramid.
Do rana zostało nieco czasu cofnijmy się więc jakieś 5500 lat wstecz. Wtedy to na żyznych terenach wzdłuż Nilu i w jego delcie rozwinęło się osadnictwo a w efekcie powstały dwa królestwa – Górnego i Dolnego Egiptu. W dolinie Nilu rozciągał się Górny Egipt, którego granice wyznaczały pierwsza katarakta na południu i okolice dzisiejszego Kairu na północy. W delcie Nilu znajdował się Dolny Egipt. Około 3150 roku p.n.e., król Górnego Egiptu Narmer (Menes) podbił Dolny Egipt i połączył oba regiony w jedno państwo ze stolicą w Memfis. W okresie wczesno-dynastycznym, który trwał mniej więcej od 3150 do 2686 roku p.n.e. kształtowała się kultura i cywilizacja, które miały zdefiniować starożytny Egipt na kolejne tysiąclecia. W tym okresie rządziły pierwsze dwie dynastie egipskie, które legitymizowały swoją władzę poprzez powiązania z bogami. Potem nastąpił złoty okres starożytnego Egiptu – Stare Państwo. Zazwyczaj datuje się go na lata ok. 2675 – 2170 p.n.e. i obejmuje rządy III – VI dynastii. To właśnie w tym czasie Egipt osiągnął szczyt swojej potęgi, stabilności i osiągnięć kulturowych. Wtedy to powstały najbardziej monumentalne budowle starożytności – piramidy.
Od ich oglądania rozpoczęliśmy naszą przygodę z Egiptem. Z hotelu do piramidy Cheopsa (Chufu) mieliśmy około 30 minut jazdy więc szybko dotarliśmy na miejsce. Trzeba przyznać, że robi ono wrażenie. Na początek podeszliśmy pod piramidę Cheopsa. Piramida Cheopsa – zwana też Wielką Piramidą powstała około roku 2560 p.n.e. z przeznaczeniem na grobowiec faraona. Postawiona została na sztucznie wyrównanym terenie ( zmierzone różnice poziomu wynoszą do 2 cm ). Boki kwadratowej podstawy są ustawione względem stron świata z dokładnością do 4 minut kątowych (4/60 stopnia). Długość boków podstawy to 230,30 m – różnice wynoszą około 20 cm. Wysokość pierwotnie osiągała 146,60 m (obecnie około 138,75 m) a nachylenie ścian 51o52’. Pierwotnie ściany piramidy pokryte były gładkimi płytami polerowanego białego wapienia, które odbijały światło słoneczne, sprawiając, że piramida wyglądała jak olśniewający klejnot na pustyni. Niestety ten element nie dotrwał do naszych czasów. W każdym razie piramida przytłacza swoją wielkością, szczególnie gdy się pomyśli, że ma ona ponad 4 580 lat.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie 1)
Przewodnik zaprowadził nas jeszcze do miejsca w bezpośrednim sąsiedztwie piramidy gdzie odkryto specjalną komorę a w niej „łódź słoneczną” faraona Cheopsa. Jest uważana za najstarszą zachowaną łódź na świecie (obecnie znajduje się w Muzeum Barki w pobliżu piramid w Gizie). Jej przeznaczeniem ponoć było umożliwienie faraonowi po śmierci podróżowanie po niebie aby mógł połączyć się z bogiem słońca Ra.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie
Spod piramidy Cheopsa udaliśmy się do leżącej w pobliżu piramidy Mykerinosa. Ma ona 65 m wysokości jest więc znacznie mniejsza niż jej sąsiadki. Pochodzi z XXVI w p.n.e., ale dokładna data jej budowy nie jest znana. Od południowej strony piramidy stoją trzy mniejsze piramidki satelitarne dodając jej unikalnego charakteru. Ich funkcja do dziś pozostaje zagadką.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie 1)
Między piramidą Mykerinosa a piramidą Cheopsa wznosi się piramida Chefrena. Ukończenie jej budowy datuje się na 2532 rok p.n.e. Pierwotnie budowla ta wznosiła się na wysokość 143,5 m ponad poziom gruntu, jednak obecnie, w wyniku naturalnych procesów starzenia, ma tylko 136 m. Długość boku podstawy to 214,5 m. Nachylona jest pod kątem 53°7'48", a ponieważ jest bardziej stroma od sąsiadujących z nią piramid i zbudowano ją na niewielkim podwyższeniu, może się wydawać, że jest największą z nich. Jej charakterystyczną cechą są zachowane na szczycie fragmenty oryginalnej obudowy, które pokrywały całą piramidę. Dzięki temu możemy sobie wyobrazić, jak lśniąco biała była ona w czasach swojej świetności. Zafundowaliśmy sobie małą wycieczkę bryczkami i wielbłądami na pobliskie wzgórze skąd roztaczał się niesamowity widok na te cuda starożytnej architektury.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie 1)
Spod piramid podjechaliśmy pod słynnego Sfinksa. Wielki Sfinks to jedna z najbardziej tajemniczych i fascynujących budowli starożytnego świata. Znajduje się tuż obok słynnych piramid. To monumentalny posąg przedstawiający mitycznego sfinksa – stworzenie z głową człowieka i ciałem lwa. Jest wykuty w jednym bloku kamiennym. Został wykonany prawdopodobnie około 2550 r. p.n.e., z inicjatywy faraona Chefrena. Zwrócona frontem na wschód, w kierunku Nilu, rzeźba ma 72,85 m (początkowo 73,5 m) długości, 20 m wysokości i około 6 m szerokości.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie 1)
Po dawce starożytności pojechaliśmy do centrum Kairu aby odwiedzić Kair Koptyjski. Powstał on w czasach rzymskich (koniec III w n.e.), kiedy to w tej okolicy osiedlili się chrześcijanie uciekający przed prześladowaniami. Według legendy, w czasie ucieczki do Egiptu, Święta Rodzina zatrzymała się właśnie w tej okolicy.
Wizytówką tej dzielnicy jest „Kościół Zawieszony”. To jeden z najstarszych i najbardziej znanych kościołów koptyjskich. Jego nazwa pochodzi od tego, że został zbudowany na fundamentach rzymskiej fortecy i wydaje się jakby był „zawieszony” w powietrzu. Nawa główna znajduje się na poziomie pierwszego piętra, nad bramą prowadzącą do fortecy. Wnętrze kościoła jest skarbnicą sztuki sakralnej. Uwagę przyciąga bogato zdobiony ikonostas. Na ścianach kościoła można podziwiać piękne freski, które powstały w różnych epokach. Przedstawiają one sceny z życia Chrystusa, Maryi i wielu świętych. Freski te są nie tylko świadectwem bogatej historii kościoła, ale również niezwykłym dziełem sztuki.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie 1)
Kolejnym klejnotem architektury koptyjskiej w Kairze jest kościół Św. Sergiusza i Bakchusa (Abu Sirga). Według przekazu ewangelicznego, Józef, Maryja i mały Jezus znaleźli schronienie w grocie znajdującej się pod obecnym kościołem. To właśnie to miejsce czyni Abu Sirgę wyjątkowym miejscem kultu dla chrześcijan z całego świata. Kościół datowany jest na IV – V wiek n.e. Charakterystyczny dach budowli ma przypominać Arkę Noego. Nawy oddzielają dwa rzędy kolumn – jedenaście jest wykonanych z białego marmuru, a tylko jedna z czerwonego granitu. Ściany kościoła pokryte są pięknymi freskami przedstawiającymi sceny z życia Chrystusa i Świętej Rodziny.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie
Po zwiedzaniu koptyjskiego Kairu pojechaliśmy na lunch a później na wieczorny spacer po bazarze Khan el-Khalili. Khan el-Khalili to jeden z najbardziej znanych i najstarszych bazarów na świecie, położony w samym sercu Kairu. To miejsce, gdzie historia miesza się z gwarnym życiem codziennym, a tradycyjne rzemiosło współistnieje z nowoczesnym handlem. Bazar został założony w XIV wieku przez emira Al-Khalili, który wybudował tu rozległy karawanseraj, czyli rodzaj zajazdu i targowiska zarazem. Z czasem Khan el-Khalili rozrósł się i stał się jednym z najważniejszych centrów handlowych w regionie. W pobliżu bazaru znajduje się kilka ważnych meczetów, których oświetlone minarety dodawały uroku okolicy.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie
Po spacerze na bazarze wróciliśmy do hotelu na zasłużony odpoczynek. Kolejny dzień zaczęliśmy od zwiedzania słynnego Muzeum Egipskiego. Od 1902 roku mieści się ono w specjalnie zaprojektowanym neoklasycystycznym budynku przy placu Tahrir. To właśnie tutaj znajduje się największa na świecie kolekcja artefaktów ze starożytnego Egiptu. Oczywiście nie da się w kilka godzin obejrzeć wszystkiego z ponad 160 tysięcy eksponatów zgromadzonych, ale te najważniejsze mieliśmy okazje zobaczyć. Niebawem oficjalnie zostanie otwarte Nowe Muzeum, i wtedy najciekawsze kolekcje będzie można oglądać w jego podwojach.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie
Po odwiedzinach w muzeum, pojechaliśmy zobaczyć kolejne atrakcje Kairu. Nasza trasa przecinała „Miasto Umarłych” – czyli ogromny cmentarz, który w XX wieku stał się miejscem zamieszkania dla wielu ludzi z najbiedniejszych warstw społeczeństwa. Naszym celem był Meczet Alabastrowy – perła islamskiej architektury Kairu. Meczet zbudowany został w latach 1824-1848 na polecenie egipskiego kedywa Muhammada Alego na terenie Cytadeli Kairskiej. Meczet Muhammada Alego wyróżnia się swoim imponującym rozmiarem i charakterystyczną architekturą, która łączy w sobie elementy osmańskie i egipskie. Najbardziej charakterystycznym elementem jest ogromna kopuła, która dominuje nad całym kompleksem. Wnętrze meczetu zachwyca bogactwem zdobień, marmurowymi kolumnami i ścianami pokrytymi alabastrem, stąd też jego druga nazwa – Meczet Alabastrowy.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie
Po zwiedzaniu meczetu Alabastrowego pojechaliśmy zobaczyć Meczet Ahmada ibn Tuluna al Asa- najstarszy meczet w Kairze zachowany w oryginalnym kształcie. Jego architektura jest charakterystyczna dla stylu abbasydzkiego i wyróżnia się prostotą i elegancją. Budowę meczetu zarządził namiestnik Egiptu z ramienia Abbasydów, Ahmad ibn Tulun, który od 868 stał się de facto władcą niezależnym od stolicy w Bagdadzie. Wysoki minaret meczetu jest widoczny z wielu miejsc w Kairze i stanowi charakterystyczny punkt orientacyjny. Część z nas weszła na taras widokowy na jego szczycie skąd rozciąga się wspaniały widok na Kair.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie
Na koniec naszego pobytu w Kairze, nasz lokalny przewodnik namówił nas jeszcze na rejs po Nilu, co pozwoliło nam zobaczyć panoramę miasta z zupełnie innej perspektywy.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie 1)
Po pełnym atrakcji dniu, wsiedliśmy do pociągu aby udać się do położonego 650 km na południe Luksoru. Podróż pomimo wcześniejszych różnych ostrzeżeń ze strony przewodnika była wygodna i bez opóźnień. Wczesnym rankiem dotarliśmy do Luksoru, a następnie do naszego hotelu położonego w bezpośrednim sąsiedztwie Świątyni Luksorskiej. Bez zbytniej zwłoki ruszyliśmy autokarem do położonego 150 km na północ Abydos. Abydos to jedno z najważniejszych miast starożytnego Egiptu. Położone jest na zachodnim brzegu Nilu. Miejsce to należy do najstarszych ośrodków religijnych w Egipcie. Było uważane za miejsce pochówku boga Ozyrysa, władcy zaświatów co czyniło je jednym z najważniejszych miejsc pielgrzymek w starożytnym Egipcie. W mieście znajdowały się liczne świątynie poświęcone różnym bogom, ale przede wszystkim Ozyrysowi. Najbardziej znana jest świątynia Setiego I, która jest jednym z najpiękniejszych przykładów egipskiej architektury. Jej ściany pokryte są pięknymi reliefami przedstawiającymi sceny z życia codziennego i mitologii egipskiej.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie 1)
Po zwiedzaniu świątyni Ozyrysa, ruszyliśmy z powrotem na południe do położonej w połowie drogi do Luksoru Dendery. Dendera to niezwykle ważne miejsce dla miłośników starożytnego Egiptu. Położone na zachodnim brzegu Nilu, słynie przede wszystkim z doskonale zachowanej świątyni bogini Hathor. Zbudowana w okresie ptolomejsko-rzymskim, zachowała się w niezwykłym stanie. Jej ściany pokryte są pięknymi reliefami przedstawiającymi sceny z mitologii egipskiej. Jednym z najbardziej znanych jest słynny "Zodiak z Dendery", przedstawiający 12 konstelacji zodiakalnych.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie 1)
Po pełnym wrażeń dniu wróciliśmy na kolację do naszego hotelu w Luksorze.
Kolejny dzień część z nas zaczęła bardzo wcześnie, bo chcieliśmy polecieć balonem nad okolicą Luksoru. Sprawnie przepłynęliśmy łodzią Nil i mikrobusem dotarliśmy do lądowiska balonów. Był wczesny świt. Niestety na miejscu okazało się, że starty są wstrzymane ze względu na zbyt silny wiatr. Czekaliśmy godzinę na poprawę warunków, ale bez powodzenia. W tej sytuacji zapadła decyzja o powrocie do hotelu z postanowieniem, że wrócimy tu następnego dnia.
Po śniadaniu w hotelu, pojechaliśmy do Deir el Bahari aby zwiedzić słynną świątynię królowej Hatszepsut. Świątynia grobowa Hatszepsut w Deir el-Bahari to jeden z najbardziej imponujących zabytków starożytnego Egiptu. Ta monumentalna budowla, wtopiona w majestatyczne klify, opowiada fascynującą historię jednej z najpotężniejszych kobiet w dziejach starożytnego świata. To nie tylko miejsce kultu wielkiej władczyni, jednej z pierwszych kobiet-faraonów, ale również świadectwo jej niezwykłej osobowości i ambicji politycznych, które pozwoliły jej rządzić Egiptem przez ponad dwie dekady. Świątynia Hatszepsut została wzniesiona w XV wieku p.n.e., podczas XVIII dynastii, w okresie Nowego Państwa. Budowa rozpoczęła się około 1480 roku p.n.e., kiedy Hatszepsut oficjalnie przejęła władzę jako faraon. Deir el-Bahari, gdzie zlokalizowano świątynię, to miejsce o szczególnym znaczeniu. Klify otaczające dolinę symbolizują górę pierwotną, z której według egipskiej mitologii wyłonił się świat.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie
Z Deir el Bahari pojechaliśmy do położonej w pobliżu Doliny Królów. Dolina Królów to jedno z najważniejszych i najbardziej fascynujących miejsc w Egipcie, położone na zachodnim brzegu Nilu, niedaleko Luksoru. Jest to starożytna nekropolia, w której spoczywają faraonowie i ważne postacie z okresu Nowego Państwa (ok. 1 550–1 070 p.n.e.). Na początek zwiedziliśmy grobowiec Ramzesa I założyciela XIX dynastii. Ramzes I panował bardzo krótko, bo zaledwie 16 miesięcy. Z tego powodu jego grobowiec jest stosunkowo mały i prosty w porównaniu z grobowcami innych faraonów.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie 1)
Kolejnym odwiedzonym przez nas grobowcem był grobowiec Ramzesa III. To jeden z większych i bardziej znanych grobowców w Dolinie Królów w Egipcie. Ramzes III był faraonem z XX dynastii, panującym w latach 1186-1155 p.n.e., uważanym za ostatniego wielkiego faraona Nowego Państwa. Składa się z kilku korytarzy, komór i przedsionków, prowadzących do głównej komory grobowej. Ściany grobowca są bogato zdobione malowidłami i reliefami, przedstawiającymi sceny z życia Ramzesa III, rytuały religijne, a także teksty z Księgi Umarłych i innych starożytnych egipskich pism.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie
Następnie odwiedziliśmy grobowiec Ramzesa VI uważany za jeden z najpiękniejszych i najlepiej zachowanych grobowców w Dolinie Królów. Grobowiec został zbudowany dla Ramzesa VI, faraona z XX dynastii, panującego w latach 1145-1137 p.n.e. Ściany grobowca pokryte są misternymi malowidłami i reliefami, które przedstawiają sceny z życia Ramzesa VI, rytuały religijne, a także teksty z Księgi Umarłych i innych starożytnych egipskich pism. Malowidła te zachowały się w doskonałym stanie, dzięki czemu mogliśmy podziwiać ich piękno i szczegółowość.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie
Na koniec wizyty w Dolinie Królów zostawiliśmy sobie grobowiec Seti I. To prawdziwa perła Doliny Królów i jeden z najbardziej imponujących grobowców, jakie starożytny Egipt ma do zaoferowania. Grobowiec Seti I jest najdłuższym (137 metrów) i najgłębszym grobowcem w Dolinie Królów. Ściany grobowca pokryte są misternymi malowidłami i reliefami, które przedstawiają sceny z życia Seti I, rytuały religijne, a także teksty z Księgi Umarłych i innych starożytnych egipskich pism. Szczególnie imponujące są malowidła sufitowe, które przedstawiają niebo nocne z gwiazdami i konstelacjami. Grobowiec został zbudowany dla faraona Seti I, który był faraonem z XIX dynastii panującym w latach 1290-1279 p.n.e.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie
Po powrocie z Doliny Królów zaokrętowaliśmy się na nasz statek „Chateau Laffayette”. Statek był wyjątkowo komfortowy, a kajuty o-grom-ne.
Po zaokrętowaniu i obiedzie na statku udaliśmy się jeszcze do Świątyni Luksorskiej. Świątynia Luksorska, znana również jako Świątynia Narodzin Amona, to jeden z najbardziej imponujących zabytków starożytnego Egiptu. Położona na wschodnim brzegu Nilu, w samym sercu miasta Luksoru, stanowiła niegdyś centralne miejsce kultu boga Amona-Ra. Budowę świątyni rozpoczęto za panowania faraona Amenhotepa III (ok. 1390-1352 p.n.e.) w XIV wieku p.n.e., a następnie kontynuowali ją jego następcy. Ostateczny kształt świątyni nadał Ramzes II, który rozbudował ją i ozdobił licznymi reliefami i posągami przedstawiającymi jego samego. Już na początek ogromne wrażenie robi ogromny pylon wejściowy z czasów Ramzesa II ozdobiony reliefami przedstawiającymi sceny bitwy pod Kadesz.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie
Kolejne dziedzińce otoczone kolumnami są równie ciekawe.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie
Za kolumnadą Amenhotepa III znajduje się słynna Sala Hypostylowa, prowadząca do najstarszej części świątyni, czyli do Kaplicy Narodzin Amona. Jej sufit podtrzymują 32 kolumny o wysokości 21 m, tworząc majestatyczną przestrzeń robiącą ogromne wrażenie. Kolumny w sali hypostylowej Świątyni Luksorskiej są bogato zdobione reliefami i inskrypcjami, które opowiadają o historii świątyni i władcach, którzy ją rozbudowywali.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie
Świątynię zwiedzaliśmy w promieniach zachodzącego słońca. Na koniec mogliśmy jeszcze odbyć krótki spacer oświetloną aleją lwów, która w starożytności łączyła najsłynniejsze świątynie starożytnych Teb (dzisiejszego Luksoru) czyli Świątynię Luksorską i Świątynię w Karnaku.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie 1)
Na koniec tego długiego dnia w kilka osób pojechaliśmy jeszcze na widowisko światło i dźwięk do świątyni w Karnaku. Trochę się zwiedliśmy, ale świątynia w nocnym oświetleniu robi wrażenie.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie
Kolejny dzień znowu zaczął się od wczesnej pobudki – chcieliśmy bowiem zaliczyć obiecane balony. Tym razem było trochę później, bo na wschód słońca już nie było miejsc. Tym razem wiatr nie pokrzyżował nam planów i mogliśmy podziwiać świątynię Hatszepsut i okolice z lotu ptaka.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie
Po powrocie z balonów pojechaliśmy do świątyni w Karnaku. Świątynia ta to jeden z najbardziej imponujących i najlepiej zachowanych kompleksów świątynnych starożytnego Egiptu. Położona na wschodnim brzegu Nilu, w pobliżu Luksoru, była przez wieki najważniejszym centrum kultu religijnego w Tebach, stolicy Egiptu w okresie Nowego Państwa. Budowa kompleksu rozpoczęła się w Średnim Państwie, około 4000 lat temu, za panowania faraona Sesostrisa I (1945 – 1914 p.n.e.). Przez kolejne stulecia, aż do czasów ptolemejskich, wielu faraonów dodawało do kompleksu swoje "trzy grosze" - kolumny, obeliski, świątynie, a nawet całe dziedzińce. W efekcie powstał ogromny labirynt budowli, który zajmuje powierzchnię około 30 hektarów. Najważniejszą częścią kompleksu jest świątynia Amona-Re, poświęcona głównemu bogu Teb. To właśnie tam znajduje się słynna sala hypostylowa z gigantycznymi kolumnami, pokrytymi hieroglifami i reliefami. Kolumn jest 134 a 12 najwyższych ma wysokość 23 metry.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie
Pełni wrażeń po zwiedzaniu Karnaku wróciliśmy na statek, którym ruszyliśmy w rejs w górę Nilu. Zapanowało słodkie lenistwo i podziwianie widoków z górnego pokładu.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie
Wieczorem był wieczór drinkowy w statkowym barze połączony z występami wirującego derwisza i tancerki brzucha.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie 2)
Po nocnym rejsie po Nilu, rano obudziliśmy się w Edfu. Edfu to miasto w południowym Egipcie, położone na zachodnim brzegu Nilu. Największą atrakcją Edfu jest Świątynia Horusa, która jest jedną z najlepiej zachowanych starożytnych egipskich świątyń. Została zbudowana w okresie od 237 do 57 roku p.n.e., za panowania dynastii Ptolemeuszy. Świątynia ta jest poświęcona bogu Horusowi, który był czczony jako bóg nieba i słońca. Po śniadaniu ruszyliśmy na jej zwiedzanie.
Świątynia Horusa w Edfu jest imponującym kompleksem architektonicznym, który składa się z wielu sal, dziedzińców i kolumnad. Ściany świątyni są pokryte hieroglifami, które opowiadają o mitach i legendach związanych z bogiem Horusem. Wewnątrz świątyni znajduje się również wiele cennych rzeźb i reliefów, które przedstawiają sceny z życia codziennego starożytnych Egipcjan.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie
Po zwiedzaniu świątyni Horusa wróciliśmy na statek na lunch. Po lunchu była nauka gotowania egipskich potraw.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie
W trakcie kuchennych zabaw, statek dowiózł nas do leżącego około 60 km na południe Kom Ombo. Miejscowość jest znana przede wszystkim z unikatowej świątyni z czasów dynastii Ptolemeuszy, poświęconej dwóm bogom: Sobkowi i Horusowi. Świątynia została zbudowana w okresie od III do I wieku p.n.e. i jest jednym z najbardziej niezwykłych zabytków w Egipcie. Jej unikalność wynika z faktu, że jest to podwójna świątynia, poświęcona dwóm różnym bóstwom:
- Sobkowi - bogu z głową krokodyla, który był czczony jako bóg Nilu i płodności.
- Horusowi - bogu z głową sokoła, który był czczony jako bóg nieba i słońca.
Każdy z bogów miał swoją własną część świątyni, ale obie części były połączone w jeden kompleks. Świątynia została zbudowana na wzgórzu, z którego roztacza się piękny widok na Nil. Na ścianach świątyni zachowały się liczne reliefy i inskrypcje, które opowiadają o mitach i legendach związanych z bogami. W świątyni znajduje się również kilka interesujących pomieszczeń, takich jak sala ofiarna, sala narodzin i sala, w której przechowywano mumie krokodyli.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie
W starożytnym Egipcie krokodyle były czczone jako święte zwierzęta. w Świątyni Kom Ombo można podziwiać mumie krokodyli, które zostały znalezione w okolicy. Mumie te są wystawione w specjalnym muzeum, które znajduje się na terenie świątyni.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie
W kompleksie świątynnym mieliśmy też okazję odwiedzić Mammisi Temple. Mammisi to starożytna egipska nazwa oznaczająca "miejsce narodzin boga". Świątynie mammisi były budowane w pobliżu dużych świątyń i były poświęcone boginiom-matkom, które opiekowały się rodzącymi kobietami i ich dziećmi.
Z Kom Ombo mieliśmy już tylko 30 km do Assuanu, co dla naszego statku było drobnostką. Jeszcze tego samego dnia zacumowaliśmy w Assuanie. Wizytę w Assuanie zaczęliśmy od rejsu feluką po Nilu do Ogrodów Kitchenera. Feluki to zazwyczaj drewniane, tradycyjne łodzie żaglowe, które od wieków są nieodłącznym elementem krajobrazu nad Nilem. Feluki mają płaskie dno co ułatwia im żeglowanie po płytkich wodach. Wyposażone są w jeden lub dwa żagle łacińskie, które są łatwe w obsłudze i pozwalają na manewrowanie nawet przy słabym wietrze. Rejs po Nilu feluką był bardzo fajną atrakcją.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie 1)
Feluką dopłynęliśmy do Ogrodów Kitchenera. Ogrody Kitchenera, znane również jako Wyspa Roślin (Geziret an-Nabatat) to popularna atrakcja turystyczna w Asuanie. Znajdują się na wyspie na Nilu i oferują piękne widoki i bogatą kolekcję roślin. Ogrody zostały założone pod koniec XIX wieku przez Lorda Kitchenera, brytyjskiego generała, który otrzymał wyspę w nagrodę za zasługi w Sudanie. Kitchener przekształcił wyspę w egzotyczny ogród botaniczny, sprowadzając rośliny z całego świata. W fajnym otoczeniu odbyliśmy spacer po wyspie.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie 1)
Po spacerze w Ogrodach Kitchenera wsiedliśmy na motorówkę i ruszyliśmy w górę Nilu do wioski nubijskiej. Płynęliśmy przez fragmenty tzw. pierwszej katarakty Nilu, której większa część została zatopiona przez Jezioro Nasera. Pierwsza katarakta Nilu to seria bystrzyn i progów skalnych na Nilu, która znajdowała się w pobliżu Asuanu w Egipcie. Była to pierwsza z sześciu katarakt, które występowały na Nilu w starożytności. Katarakty te stanowiły naturalne przeszkody w żegludze po Nilu i utrudniały podróżowanie i handel.
Pierwsza katarakta była szczególnie ważna dla starożytnych Egipcjan, ponieważ wyznaczała południową granicę ich państwa. Obszar na południe od katarakty, zwany Nubią, był zamieszkany przez lud Nubijczyków, z którymi Egipcjanie często toczyli wojny. Rejs między wystającymi z nurtu rzeki skałami był ekscytujący.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie
Naszym celem była wioska nubijska zamieszkała w głównej mierze przez przesiedleńców z terenów zalanych przez Jezioro Nasera. W wyniku budowy tamy Nubijczycy, którzy żyli na tych terenach od tysięcy lat utracili wszystko. Rząd egipski w ramach rekompensaty wybudował dla nich wioski na innych terenach. Do jednej z nich dopłynęliśmy. Wioski te są znane ze swoich kolorowych domów, tradycyjnej architektury i gościnności mieszkańców. Mieliśmy okazję odwiedzić lokalną szkołę i jeden z domów mieszkańców. Mieszkańcy kultywują swój język i kulturę.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie
Po odwiedzinach w wiosce wróciliśmy motorówką do Assuanu. Po powrocie do miasta pojechaliśmy jeszcze zobaczyć „Niedokończony Obelisk” – jest to bardzo ciekawy ślad po starożytnych Egipcjanach i ich monumentalnych projektach. Znajduje się w północnej części kamieniołomów starożytnego Egiptu w Asuanie. Gdyby został ukończony, mierzyłby około 42 metrów i ważyłby prawie 1168 ton. Byłby to największy obelisk, jaki kiedykolwiek zbudowano w starożytnym Egipcie. Prace nad obeliskiem prawdopodobnie przerwano po pojawieniu się pęknięcia w jego środkowej części. Twórcy obelisku zaczęli rzeźbić go bezpośrednio w podłożu skalnym. Dolna strona obelisku jest nadal przymocowana do podłoża skalnego. Prawdopodobnie był przeznaczony dla królowej Hatszepsut więc pochodzi z około 1460 roku p.n.e.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie
Na zakończenie ekscytującego dnia popłynęliśmy na wyspę File aby zwiedzić świątynię Izydy. Pierwotnie świątynia stała na innej wyspie, ale została przeniesiona w latach 70 XX wieku ze względu na budowę tamy asuańskiej. Świątynia była budowana i rozbudowywana przez wiele lat, począwszy od IV wieku p.n.e. aż do II wieku n.e. W czasach rzymskich była jednym z najważniejszych miejsc kultu bogini Izydy, która była czczona jako bogini płodności, macierzyństwa i magii. Świątynia składa się z wielu budowli, m.in. z dwóch pylonów, dziedzińca, sali ofiarnej i sanktuarium. Na ścianach świątyni znajdują się liczne reliefy i inskrypcje, które opowiadają o mitach i legendach związanych z boginią Izydą.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie
Następnego dnia rano musieliśmy opuścić nasz gościnny statek. Przenieśliśmy się do leżącego nad brzegiem Nilu hotelu, skąd pojechaliśmy w kierunku Abu Simbel. Po drodze zatrzymaliśmy się przy Wielkiej Tamie Asuańskiej. Zbudowana została w latach 1960-1970, a oddana do użytku w 1971 roku. Jest to jedna z największych zapór na świecie. Jej najważniejsze wymiary to:
- Długość: 3 830 metrów
- Wysokość: 111 metrów
- Szerokość u podstawy: 980 metrów
- Szerokość na szczycie: 40 metrów
W wyniku jej budowy powstało Jezioro Nasera, które jest jednym z największych sztucznych jezior na świecie. Ma powierzchnię około 5250 km2, rozciąga się na około 510 km. Jego głębokość sięga 180 m. Tama Asuańska jest przykładem gigantycznego projektu inżynieryjnego, który miał ogromny wpływ na życie w Egipcie. Zdjęcia można było tam robić niestety tylko telefonem
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie
Po krótkim postoju na tamie, pojechaliśmy dalej do Abu Simbel. Naszym celem były słynne świątynie. W latach 60-tych XX wieku, w związku z budową Wysokiej Tamy Asuańskiej, świątynie zostały przeniesione w bezpieczne miejsce, aby uniknąć zalania przez wody Jeziora Nasera. Przeniesienie było ogromnym przedsięwzięciem inżynieryjnym, które trwało kilka lat. Świątynie w Abu Simbel to dwie monumentalne świątynie wykute w skale. Zostały zbudowane przez Ramzesa II w XIII wieku p.n.e. i są jednym z najbardziej imponujących zabytków starożytnego Egiptu. Większa z dwóch świątyń, poświęcona Ramzesowi II i bogom Amonowi Re, Re-Harachtiemu i Ptahowi. Fasada świątyni zdobiona jest czterema kolosalnymi posągami Ramzesa II, siedzącymi na tronie. Mniejsza świątynia, poświęcona Nefertari, żonie Ramzesa II, oraz bogini Hathor. Fasada świątyni zdobiona jest sześcioma posągami, przedstawiającymi Nefertari i Ramzesa II. Ogrom tych budowli i świadomość, że zostały przeniesione z innego miejsca robi wielkie wrażenie.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie
Po zwiedzaniu świątyń ruszyliśmy w powrotną drogę do Asuanu. Wczesnym rankiem następnego dnia pojechaliśmy na lotnisko i polecieliśmy do Kairu. Po przylocie do Kairu pojechaliśmy zwiedzić otwarte w 2021 roku Narodowe Muzeum Cywilizacji Egipskiej. W muzeum można zobaczyć tysiące artefaktów z różnych okresów historii starożytnego Egiptu, od czasów prehistorycznych po okres rzymski. Jednak to co przyciąga tu rzesze turystów są mumie faraonów. Mumie te zostały tam przeniesione z Muzeum Egipskiego w Kairze i są prezentowane w specjalnych salach, w których panują odpowiednie warunki, aby zapewnić ich zachowanie. Niestety nie można tam robić zdjęć.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie
Po południu udaliśmy się jeszcze na wyspę Roda aby zobaczyć zbudowany w VIII wieku n.e. nilometr. Jest on jednym z najstarszych zachowanych tego typu urządzeń na świecie. Jak sama nazwa wskazuje nilometr służył do pomiaru poziomu wody w Nilu, co było kluczowe dla przewidywania wylewów rzeki i planowania upraw.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie
Po długim i intensywnym zwiedzaniu pojechaliśmy do hotelu na zasłużony odpoczynek. W kolejnym dniu czekała nas wyprawa do Aleksandrii. Aleksandria to drugie co do wielkości miasto w Egipcie, położone nad Morzem Śródziemnym. Aleksandria została założona w 331 roku p.n.e. przez Aleksandra Wielkiego i szybko stała się jednym z najważniejszych ośrodków kultury i nauki w starożytnym świecie. W okresie hellenistycznym Aleksandria była stolicą Egiptu Ptolomejskiego. W kolejnych wiekach była pod panowaniem rzymskim, a następnie arabskim. W okresie arabskim miasto straciło na znaczeniu, ale odzyskało swoją pozycję w XIX wieku, kiedy to stało się ważnym ośrodkiem handlowym i przemysłowym. Po około trzech godzinach jazdy dotarliśmy do pierwszego zabytku w naszym programie zwiedzania – do katakumb Kom el Shuqafa. Odkryte przypadkowo w 1900 roku, są unikalnym przykładem połączenia kultury egipskiej, greckiej i rzymskiej. Położone są na trzech poziomach wykutych w skale. Znajdują się tu liczne komory grobowe, sale i korytarze, zdobione rzeźbami, płaskorzeźbami i kolumnami. Katakumby służyły jako miejsce pochówku dla zamożnych rodzin w Aleksandrii w okresie od I do IV wieku n.e.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie
Kolejnym zabytkiem, który odwiedziliśmy w Aleksandrii były ruiny rzymskiego amfiteatru z II w n.e. Został on zbudowany z marmuru i mógł pomieścić około 600 widzów. Na widowni znajdowało się 13 rzędów siedzeń, a na szczycie znajdowała się loża honorowa. Amfiteatr został zniszczony w czasie trzęsienia ziemi, które nawiedziło Aleksandrię w VII wieku n.e.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie
Z amfiteatru pojechaliśmy do cytadeli Qaitbay. Cytadela Qaitbay to imponująca budowla, która góruje nad brzegiem Morza Śródziemnego. Została zbudowana w XV wieku przez sułtana mameluków, Al-Aszrafa Qaitbaya. Jej zadaniem była ochrona miasta przed atakami z morza. Co ciekawe, cytadela powstała na fundamentach słynnej Latarni Morskiej w Aleksandrii, jednego z siedmiu cudów starożytnego świata. Cytadela charakteryzuje się masywną architekturą, typową dla budowli obronnych z tamtego okresu. Grube mury, baszty i strategiczne położenie sprawiały, że była trudna do zdobycia. Z murów cytadeli roztacza się ładny widok na nowoczesną Aleksandrię.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie
Wisienką na torcie była wizyta w słynnej Nowej Bibliotece Aleksandryjskiej. Biblioteka znana również jako Bibliotheca Alexandrina, to imponujące centrum kultury i nauki, które zostało otwarte w Aleksandrii w 2002 roku. Jest to hołd dla starożytnej Biblioteki Aleksandryjskiej, która była jednym z największych i najważniejszych ośrodków nauki i kultury w starożytnym świecie. Mieliśmy okazję przespacerować się po głównej Sali biblioteki i zrobić sobie zdjęcia na ławce w formie książki – dzieła Szekspira.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie
Ostatni dzień naszego pobytu w Egipcie spędziliśmy w Sakkarze i Dahszur. Sakkara to starożytna egipska nekropolia położona na zachodnim brzegu Nilu, około 30 km na południe od Kairu. Jest ważna dla historii Egiptu ponieważ znajdują się tam najstarsze piramidy, w tym pochodząca z okresu III dynastii piramida schodkowa Dżosera. Jest to najstarsza zachowana piramida w Egipcie, zbudowana około 2650 roku p.n.e. Zaprojektowana przez architekta Imhotepa, uważana jest za kamień milowy w rozwoju egipskiej architektury grobowej. Jej schodkowa konstrukcja stanowiła przełom w porównaniu z wcześniejszymi mastabami. Imhotep postanowił stworzyć budowlę składającą się jakby z kilku mastab położonych jedna na drugiej. W ten sposób powstała sześciostopniowa piramida. Jej wymiary to 121 metrów na 109 metrów a wysokość wynosi obecnie około 62,5 metra.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie
Po obfotografowaniu piramidy i jej otoczenia pojechaliśmy do znajdującego się w pobliżu Serapeum. Jest to starożytny egipski kompleks grobowy będący miejscem pochówku świętych byków Apis. Byk Apis był w starożytnym Egipcie uważany za wcielenie boga Ptaha w Memfis, a później łączono go z bogiem Serapisem. Po śmierci byka Apisa, był on mumifikowany i uroczyście chowany w Serapeum. Serapeum w Sakkarze to podziemny kompleks korytarzy i komór grobowych. Wewnątrz znajdują się ogromne, monolityczne sarkofagi wykonane z ciemnego granitu, ważące nawet 60-80 ton każdy. W tych sarkofagach chowano mumie byków. Początki kultu Apisa i pierwsze pochówki w Sakkarze sięgają czasów Amenhotepa III (ok. 1391–1353 p.n.e.). Ale kult ten rozwijał się na przestrzeni wieków aż do okresu ptolomejskiego (305–30 p.n.e.) kiedy to osiągnął szczyt swojego rozwoju.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie
Po zwiedzaniu Serapeum pojechaliśmy do leżącego w pobliżu Dahszur. Znajdują się tam trzy stare i bardzo charakterystyczne piramidy. Piramida Łamana (Bent Pyramid) została zbudowana przez faraona Snofru – ojca Cheopsa – około 2620 roku p.n.e. Charakteryzuje się ona nietypowym kształtem, z dwoma różnymi kątami nachylenia ścian. Przypuszcza się że budowniczowie zdali sobie sprawę, że ostry kąt nachylenia ścian może doprowadzić do katastrofy i w połowie budowy zmienili go na łagodniejszy. Gdyby została ukończona zgodnie z pierwotnymi planami byłaby największą egipską piramidą. Długość boku podstawy wynosi 188,6 metra a wysokość 101 metrów. Dolna część piramidy ma kąt nachylenia około 54°31′, a górna część około 43°21′. Jest to jedyna piramida, której ściany, w większości, zachowały zewnętrzną licówkę.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie
Leżąca w pobliżu Piramida Czerwona również została zbudowana przez faraona Snofru około roku 2600 p.n.e. Była to pierwsza w Egipcie piramida o gładkich ścianach. Jej nazwa pochodzi od czerwonawego odcienia kamienia, z którego została zbudowana. Jej podstawa ma około 220 metrów długości a piramida wznosi się na wysokość około 104 metry.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie
Ciekawostką w Dahszur jest Czarna Piramida. Została zbudowana w okresie Średniego Państwa, około 1850 roku p.n.e. W przeciwieństwie do piramid zbudowanych z kamienia, Czarna Piramida została wzniesiona głównie z suszonej na słońcu cegły mułowej. To użycie nietrwałego materiału przyczyniło się do jej znacznego zniszczenia na przestrzeni wieków.
Kliknij miniaturkę aby powiększyć zdjęcie
Cały kompleks Dahszur jest warty odwiedzenia.
To był ostatni punkt w naszym programie. Bardzo dużo zwiedziliśmy i poznaliśmy wiele ciekawych faktów z historii starożytnego Egiptu. Następnego dnia wróciliśmy do kraju. Pozostały wspomnienia i setki zdjęć, które będą nam przypominać chwile obcowania ze starożytnością.
Dorota i Jurek
UWAGA: Zdjęcia bez znaku wodnego w katalogach oznaczonych odnośnikami są autorstwa:
1) Wojtka Rogowskiego
2) Kamerzysty, który towarzyszył nam w trakcie rejsu statkiem